Başak'ın Yutmograf'ı

“ Göze göz ilkesi tüm dünyayı kör eder... ”

                                                                Mahatma Gandhi

Amritsar’a geldiğimde Rishikesh’in tamtersi bir ruh haline girdim. Gerildim, asabileştim… Her an patlamaya hazır bir bombaya dönüştüm adeta… Belki de bulunduğum bölgenin tarihinde yaşananlar beni böyle hissettirdi. Hatta sevgili Aydın Abi de bu halimi farketmiş olsa gerek ki, ertesi sabah beni yalnız bırakmadı ve sabahın köründe benimle fotoğraf çekmek için Altın Tapınağa geldi. Sabahın serinliğinde buza kesmiş mermerlerde benimle çıplak ayak dolaştı, benimle birlikte ayakları dondu. Aslında tüm gezi boyunca bana iyi bir yol arkadaşı, güzel bir badi oldu… Kendisine bunun için tekrar teşekkür ederim. İyi ki bu geziye gelmişsiniz, iyi ki sizi tanımışım Aydın Abi 🙂

Amritsar, tarihi oldukça kanlı bir şehir. Pakistan’a sınır. Pakistan ve Hindistan’ın ayrılması sırasında en çok zarar gören ve katliamların yaşandığı bir şehir. Bu insanların yüzlerine yansımış sanki, bakışları, duruşları bile farklı. Yanda gördüğünüz kılıçlı amca asalında bir taksi şoförü. Bu arada bu şehirde bolca kılıç ve hançer gibi silahlar satan dükkanlar var.

Amritsar, aynı zamanda Sihlerin dini merkezi. Ve resimlerini gördüğünüz 1574 yılında yapılan bu Altın Tapınak, Sihlerin tapınağı… Altın Tapınağın bence en önemli özelliği temiz olması ve 24 saat açık ve yemek veren bir aş evinin olması.  Fotoğraflardaki aşevinin mutfağına ve yemek pişen kazanlara dikkatinizi çekerim. Tapınak 24 saat açık ve isterseniz avlusunda yatıp, yemekhanesinde yemek yiyebilirsiniz. Evsiz ve fakir insanların sığınabileceği bir nevi barınak… Keşke buradaki temizlik dışarıda da devam edebilse… Zafer Abi’nin söylediğine göre gece kapanış törenlerinden sonra tapınak süt ve gül sularıyla yıkanırmış…

Kapanış töreni her gece tekrarlanan bir ritüel. Havuzun ortasında gördüğünüz ve altınla kaplı olan binanın içinde kutsal kitabın olduğu bir bölüm var. Ve her akşam o kitap, törenlerle o bölümden alınıp başka bir bölüme taşınıyor. Hindistan’ın hemen her bölgesinde her sabah ve her akşam tekrar eden dini ritüeller görmek mümkün.

Altın Tapınak, aş evi, mutfak ve bulaşıkhane ile Amristar’da yaşayan insan profillerine ait fotoğrafları yazının sonundaki foto galerisinde bulabilirsiniz. Altın Tapınaktaki bulaşıkhane ayrı bir önem taşıyor çünkü imece usulu bulaşık yıkıyorlar. Yani yemek yiyenler gönüllü olarak bulaşık yıkıyorlar. Ama bana tapınaktaki her aktivitede bir imece varmış gibi geldi. İnsan fotoğraflarında yalnız erkekleri aldım. Çünkü kadınlar gördüğüm her yerde hemen hemen aynı idi. Ama erkekler, özellikle Amristar’da farklı bir profile sahip…

Amritsar Pakistan’a sınır demiştim ya… İşte bu bölgedeki en entersan olaylardan biri de her akşam yapılan sınır kapama törenleri. Bu törenlere ait bir kaç fotoğraf koyacağım ama bu törenleri anlatmak için ne yapsanız yetersiz kalır. Bir tarafta Hintlilerin, diğer tarafta Pakistanlıların oturduğu türbinler, elinde bayrakla sınırda koşan insanlar, çalan müziklerle coşup türbinlerden inen, dans eden insanlar, resmi amigolar :), hayatımda ilk kez gördüğüm bir tarzda -oldukça komik- yürüyen, kafasında horoz ibiği gibi şapkalar taşıyan askerler… Törenin sonunda sınırın öteki tarafındaki yakınlarına haber gönderen insanlar… Anlatılmaz yaşanır. Ama değinmeden geçemedim tabii. Bu törenlere katılmak için sınırda pasaport kontrolünden geçmeniz gerekiyor.

Amritsar’da beni en çok etkileyen şey ise 1919 katliamının gerçekleştirildiği yer oldu. JALLIANWALA BAGH. “Gandi” filminde izlediğim görüntüler gözümün önüne geldi. İngilizler tarafından 379 Hintli’nin öldürüldüğü, 1200’ünün yaralandığı bir katlımın olduğu bu alanda şimdi bir anıt var. Tüm gezi boyunca Gandhi ile ilgili görüp görebildiğimiz tek yer burası oldu. Bu bende biraz hayal kırıklığı yaratmadı desem yalan olur. Hindistan’a gelip, Hindistan’ın özgürlük mücadelesinde bu kadar emeği geçmiş, bu kadar hayranı olduğum bir insan ile ilgili çok daha fazla şey görmeyi umuyordum. En azından Hindistan’ın bugünkü yaşamında…

Ama Hindistan’a bağımsızlığını kazandırmış, özgürlük ve eşitlikten yana bir insanı yaşatmak, bugünkü hükumetin işine gelmiyor da olabilir tabii… Dinle meşgul, sormadan, sorgulamadan, daha iyi ve daha insanca yaşamak için çaba harcamayan bir millet, yönetimin – eğer kendi çıkarlarını gözetiyorsa- her zaman işine gelecektir. Ayrıca bugün Hindistan ne kadar bağımsız acaba…? Neyse, Hindistan ile ilgili kendi görüşlerimi daha sonra yazacağım. Şimdi fazla yorum yapmadan gözlemlerimi aktarmak istiyorum.

Bu yazı 22 Mart 2012 Perşembe günü Fotoğraf, Gezi bölümünde yayınlandı. Bu yazıya gelen yorumları RSS 2.0 beslemesinden izleyebilirsiniz.