Başak'ın Yutmograf'ı

“Sevgi,

         birisi gelip anlam katıncaya kadar

                                 bir sözcükten ibarettir”

Bu yağmurlu fırtınalı havada, normal şartlarda, işim yoksa hayatta sabahın 7’sinde kalkmam. Hele hazır evde kalma fırsatı  bulmuşsam, bu gri ve ıslak sokaklara hayatta çıkmam. 8’de kalkarım, ya kitabıma gömülür ya da bilgisayar başına geçerim. Bu havalarda benim için yapılabilecek en güzel şeyler bunlar. Ama bu sabah, saat 7’de Pi ile gözlerimi açtım dünyaya ve sabırsızlıkla saatin 10 olmasını bekleyerek, geçtiğimiz haftalarda 2 kere izlediğim filmin kitabını almak üzere pijamamın üzerine geçirdiğim bir montla  kendimi  sokaklara attım.  Doğruca Dost Kitabevine gittim ve izlediğim bu filmin kitabını aldım. Böyle zamanlarda arabaya tapıyorum çünkü tüm bunlar 15 dakikamı aldı. Sabırsızlandığım kesin çünkü Coşkun’a internetten indirmesini rica ettiğim filmi bekleyemeyecek kadar heyecanlanmıştım. Coşkun’cum beni affet ama film de boşuna değil inan 🙂

Sanırım dün akşam Berna’nın tavsiyesi ile okuduğum kitabın da bunda payı vardı. Pi 16 yaşında, Hindistan’da yaşayan Hintli bir erkek çocuğu. Kitap ise Paulo Coelho’nun “Akra’da Bulunan Elyazması” adlı kitabı. Pi bir film kahramanı. Şu ara sinemalarda “Pi’nin Yaşamı” diye bir film oynuyor. Ben iki defa izledim, bir daha da izlerim. İşte o filmin kahramanının adı Pi. Şimdi ben bu filmle bu kitabı birlikte nasıl pişireceğim bilmiyorum ama kitap ve filmde ortak olan iki şey var; hayata ve insana bakış. Ve ikisinde de dini motifler var ama ben dindar olmayan biri olarak işe dini tarafından yaklaşmayacağım. İnsan tarafından bakmaya çalışacağım. Belki filmle kitap birlikte pişerse güzel bir tarçınlı elmalı tart gibi olur (bu arada hayatımda hiç elmalı tart pişirmedim ama birkaçkere yemiştim, iyi pişmiş bir elmalı tartın tadı güzel oluyor onu hatırlıyorum 🙂 ) Ya da Yumurtalı ıspanak gibi birşey olur 🙂 Eğer yazının içinde turuncu yazılar görürseniz onlar tarçınlı elma (yani Paulo Coelha’nın sözleri) dir.

Şimdi tekrar “Pi’nin Yaşamına” döneyim. Bu film, görsel efektler bakımından beni en çok etkilemiş sayılı filmden biri oldu. Özellikle dalış yapan bir insan olarak, çoğu sahneyi büyük bir hayranlıkla izlediğimi söylemeden geçemeyeceğim. Balina köpek balığı sandalın altından geçerken, gecenin karanlığında denizanaları denizde feneralayı oluşturduğunda, Pi eliyle yakamoz yaparken denizin derinliklerinden bir Kaşalot gelip havada burgu yaptığında orada olmayı öyle çok isterdim ki… Ve daha bunlar gibi niceleri… Diyorum ya görsellik muhteşem!! Tabii beni etkileyen yalnızca filmin görselliği olmadı. Filmde geçen diyaloglar da çok çarpıcı.

İşte bunun için bu sabah kendimi sokaklara atıp kitabın peşine düştüm ve işte bu nedenle Coşkun’dan benim için filmi internetten indirmesini rica ettim.

Neyse filme devam edelim; Bundan sonrasını filme gidecek olanlar okumayabilir ama okusanız da filmin sonunu bileseniz de bu film için buna değer, çünkü sonunu bilseniz de aynı keyifle izlenecek bir film.  Ben yine de filmi anlatmaya başlıyorum uyarısını vereyim de, okuyup okumamak size kalsın 🙂

Pi 16 yaşında, Hindistan’da yaşayan, Hintli bir erkek çocuğu. Dinlere meraklı ve her dinde hoşuna giden şeyler bulduğu için hem Hindu, hem Hristiyan hem de Müslüman olmayı seçiyor. Babanın rasyonel bakışına karşın, çocuğun dinlere yaklaşımı ilginç. Ama benim üzerinde durmak istediğim konu bu değil. Pi’nin babası bir hayvanat bahçesi sahibi. Daha doğrusu arazi değil ama içindeki hayvanlar ona ait. Baba bir gün yaşam şartlarındaki zorluklardan ötürü, ailesi ve hayvanlarıyla birlikte, bir Japon yük gemisi ile Kanada’ya göç etmeye karar veriyor. İşte her şey o zaman başlıyor. Gemi batıyor ve hikaye bu ya; bir zebra, bir sırtlan, bir orangutan, bir Bengal kaplanı ve 16 yaşındaki Pi, aynı sandala düşüyorlar. Detaylara girmeyeyim ama sonunda sandalda bir tek Richard Parker adındaki Bengal kaplanıyla bizim küçük Pi kalıyorlar.

Bu film, hayatta her şeyin yolunda gitmeyebileceğini, her şeyin istediğimiz gibi olamayabileceğini ve hatta her şeyimizi kaybedebileceğimiz çarpıcı bir biçimde ortaya koyuyor. Zorluklar karşısında mücadele etmenin ama hepsinden önemlisi insanın bir yaşam amacının ve umudunun olmasının önemini çok güzel anlatıyor. Çok mu bilindik bir söylem gibi geldi size? Olabilir. Ben bu söylemin farklı şekillerdeki ifadelerini defalarca dinlemeye her zaman hazırım. Hele bir de bu kadar çarpıcı, güzel görüntülerle sunulursa… Çünkü buna ihtiyacım var. Hepimizin hayatında karşısına çıkan zorluklar var. Herbiri de o kişiye göre önemli. Boşuna söylemiyor Volkan Konak “herkesin bir derdi var durur içerisinde” diye… Tabii filmdeki çocuğun yaşadığı şey öyle böyle bir dert, öyle böyle bir zorluk değil. Bununla birlikte filmde kurgulanan sahneler hiç de gerçek dışı gelmiyor insana. Belki de o nedenle bu kadar düşündürüyor üzerinde.

Tabii tek zor durumda kalan bizim Pi değil. O kaplancağızın da durumu kolay değil. Her ikisi de hayatta kalmaya çalışıyor. Bu ikisi arasında ister istemez bir iletişim doğuruyor. Pi ise kaplandan farlı olarak, aklını ve kurtarma sandalındaki ekipmanları kullanma, bir de umudun ve yaşama gücünün sevgide olduğunu keşfetme şansına sahip.

“Gün gelecek zor dönemler, dinlemek isteyenlere gururla anlatılan öykülerden ibaret hale gelecek ve herkes anlatılanları saygıyla dinleyip üç önemli şey öğrenecek:

Bekleyip doğru anda harekete geçebilmek için gerekli sabra sahip olmak.

Bir sonraki fırsatı elden kaçırmayacak kadar bilge olmak.

Ve yara iziyle gurur duymak”

Yara izi, yarayı açan kılıçtan daha etkilidir.

…”

Pi ile kaplan yaşam mücadelesi verirken, bir süre sonra aslında bu mücadelenin içinde birlikte olduklarının farkına varırlar. Ve bu seçimi Pi yapmıştır. Çünkü birkeresinde açlığa yenik düşen kaplan, denizde gördüğü iri balıkların üzerine atlar ve kendini denizin ortasında bulur. O zamana kadar kaplandan dolayı sandala binemeyen, kendine canyeleklerinden yaptığı iptidai salın üzerinde yaşayan Pi (sal, sandala iple bağlıdır), sandala geçer. Kaplan Pi’nin yardımı olmadan sandala tırmanamayacaktır. Kaplamanın denizde kalıp ölmesine gönlü razı olmayan Pi, kaplanı tekrar sandala alır ve kendi de salına geri döner. Bu arada kaplan için avlanmaya ve ona balık vermeye başlar. Ama bir zaman sonra Pi salda değil, sandalda kaplanla beraber yaşamaya karar verir. Buna karar verirken karşısındakinin bir hayvan olduğunu da unutmadan hareket eder. Pi Parker’ı sevmektedir ama sevgisine güvenerek değil, bir hayvana nasıl yaklaşması gerektiğini bilerek -burada babasının hayvanat bahçesi olduğunu ve Pi’nin hayvan bakıcılarıyla büyüdüğünü hatırlatmak isterim- yaklaşır kaplana. Ve onu eğitir. Artık kaplan Pi ile aynı sandalda yaşamayı öğrenmiştir. Birlikte başka başka maceralar yaşarlar. Yaşamaları için doğa onlara yardımcı olmaktadır. Ama bir süre sonra yiyecek ve su konusunda çok zorlanmaya başlarlar. Pi artık yaşamın sonun geldiklerini düşünmektedir. İşte tam da böyle düşündüğü bir anda kaplanla dokunsal bir temasa geçer. Onu okşar ve dizlerine yatırır. Tek yaşam kaynağı olarak geriye ellerinde sevgi kalmıştır çünkü. Kaplan çok bitkindir. Ama Pi’nin sevgisini hissedebilecek kadar da yaşamın içindedir (bu benim yorumum).

“Yaşamın en büyük amacı sevmektir. Gerisi sessizlikten ibarettir. Sevmeye ihtiyaç duyarız. Sonunda kendimizi gözyaşlarımızın gölleri doldurduğu diyarlarda bulacağımızı bilsek bile severiz.”

Tam ikisi de herşeyin bittiğine inandıkları bir sırada, masal (hayat) bu ya, bir fırtına daha kopar ve bizimkileri Meksika kıyılarına atar. Pi geniş bir sahilde kumların üzerinde baygın yatarken bir ara gözlerini aralar ve Richard Parker’ın sandaldan kumlara atladığını görür. Hayvan da bitkindir ve güçlükle yürüyebilmektedir. Kumluğun bittiği yerde orman başlamaktadır. Richard Parker ormana doğru ilerlemeye başlar. Pi onun arkasından bakmaktadır.Bu bölümü olduğu gibi kitaptan aktarıyorum;

“Richard Parker doğruca önümden geçerek sağa gitti. Bana bakmadı. Yüz metre kadar koştu. Yürüyüşü hantal ve sakarcaydı. Birkaç kez düştü. Ormanın kenarında durdu. Bana doğru döneceğinden emindim. Bana bakacağından. Kulaklarını indireceğinden. Hırlayacağından. İlişkimizi bir şekilde sona erdireceğinden. Hiç öyle bir şey yapmadı. Gözlerini ayırmadan ormana baktı yalnızca. Ve Richard Parker, ıstırap yoldaşım, beni hayatta tutan, heyecanlandıran o korkunç, vahşi şey, sonsuza dek yaşamımdan çıkıp gitti.

Kıyıya çıkmaya çabaladım ve kumların üzerine düştüm. Çevreme baktım. Gerçek anlamda tek başıma kalmıştım, yalnız ailem değil, şimdi Richard Parker da beni yalnız bırakmıştı.

Bir çocuk gibi ağladım. Tüm bu sıkıntılardan kurtulmuş olduğum için ağlamıyordum. Oysa kurtulmayı başarmıştım. Richard Parker beni bu denli kabaca terk ettiği için ağlıyordum. Vedalaşmadan ayrılmak ne kadar da feci bir şeydir…

Hayatta her şeyi gerektiği gibi sonlandırmak çok önemlidir. Ancak o zaman her şeyi bırakıp gidebilirsiniz. Aksi halde, geriye söylemek isteyip de asla ağzınızdan dökülmeyen sözcükler kalır ve yüreğiniz pişmanlıkla dolar. Söylenmemiş veda sözcükleri beni hep üzmüştür. Keşke ona sandalın içinde son bir kez baksaydım, keşke onu birazcık kışkırtsaydım, böylece aklında kalabilirdim. Keşke onunla konuşsaydım -evet onun bir kaplan olduğunu biliyorum, ama ne fark eder- keşke ona, “Richard Parker sonunda bitti. Hayatta kalmayı başardık. İnanabiliyor musun? Sana anlatamadığım kadar minnettarım. Sen olmasaydın bunu başaramazdım. Bunu resmen söylemek istiyordum: Richard Parker sana teşekkür ederim. Yaşamımı kurtardığın için teşekkür ederim. Şimdi gitmen gereken yere git. Hayatın boyunca , hayvanat bahçesinin sınırlı özgürlüğü içinde yaşadın, artık bir ormanın sınırsız özgürlüğü ile tanışacaksın. Sana bundan sonraki hayatında mutluluklar diliyorum. İnsanlara dikkat et. Onlar senin dostun değil. Ama umarım beni bir dost olarak hatırlarsın. Ben seni asla unutmayacağım bundan emin olabilirsin. Her zaman yanımda yüreğimde olacaksın.”

 “Sevgi, birisi gelip anlam katıncaya kadar bir sözcükten ibarettir” Pi, Richard Parker onu böyle sıradan bir biçimde terkederken çok acı çeker. Ama Coelho’nun da dediği gibi “Sevmek ve sevdiğini kaybetmek, hiç sevmemiş olmaktan daha iyidir.”

Son bir şey daha. Pi’yi ve Richard Parker’ı hayatta tutan sandalda bulduğu hayatta kalma kılavuzunda yazanları da burada paylaşmak istiyorum. Umarım hiçbirimizin ihtiyacı olmaz 🙂

Her zaman talimatları dikkatlice okuyun.
● İdrar içmeyin. Ya da deniz suyu. Ya da kuş kanı.
● Denizanası yemeyin. Ya da dikenleri olan herhangi bir balığı. Ya da papağana benzer gagalıları. Ya da balon gibi şişenleri.
● Balıkların gözlerine bastırmak onları felç eder.
● Bedeniniz bir savaş kahramanı olabilir. Bir kazazede yaralanırsa, iyi niyetli, ama bilinçsiz tedaviden kaçının. Cehalet en kötü doktordur, oysa dinlenmek ve uyumak en iyi hemşirelerdir.
● Her saat başı en az beş dakika boyunca ayaklarınızı havaya kaldırın.
● Gereksiz çabadan kaçının. Ama çalışmayan demir paslanır, bu yüzden zihninizi, karşınıza çıkabilecek her türlü basit düşünceyle meşgul edin. Kart oyunları, yirmi soru cevap ve cümle kurma oyunları çok eğlenceli ve kafa çalıştırıcı faaliyetlerdir. Hep birlikte şarkı söylemek, zihni açık tutmanın bir başka yoludur. Uydurma öyküler anlatmanın da yararı olabilir.
● Yeşil sular, mavi sulardan daha sığdır.
● Dağları andıran uzak bulutlara bel bağlamayın. Yeşili kovalayın. Sonuçta, toprağı en iyi yargılayabilecek şey ayağınızdır.
● Yüzmeyin. Gücünüzü tüketir. Üstelik filika, yüzüşünüzden daha hızlı yol alır. Denizdeki tehlikeler de cabası. Isınırsanız, giysilerinizi ıslatmayı deneyin.
● Giysilerinize işemeyin. Anlık bir ısınma, pişik olmaya değmez.
● Kendinizi koruyun. Fazla ortalıkta olmak sizi açlık ya da susuzluktan hızlı öldürür.
● Terleyerek çok fazla su kaybetmediğiniz takdirde, su içmeden on dört gün idare edebilirsiniz. Çok susarsanız, düğmenizi emin.
● Kaplumbağalar kolayca avlanırlar ve çok lezzetlidirler. Kanları güzel, besleyici ve tuzsuz bir içecektir. Eti lezzetli ve doyurucudur; yağı çok amaçlı kullanılabilir ve kazazedeler kaplumbağa yumurtalarına bayılacaklardır. Gagasına ve pençelerine dikkat edin.
● Moralinizi bozmayın. Gözünüz korksun, ama yılmayın. Unutmayın: Önemli olan, her şeyden üstün olan ruhtur. Yaşama isteğiniz varsa, yaşarsınız. İyi şanslar!

Bu yazı 25 Ocak 2013 Cuma günü Kitap, Sinema bölümünde yayınlandı. Bu yazıya gelen yorumları RSS 2.0 beslemesinden izleyebilirsiniz.