Başak'ın Yutmograf'ı

………………………………………………………………………………………… “Dilimin sınırları, dünyamın sınırlarıdır”

……………………………………………………………………………………….. Wittgenstein

dur yolcu bura sınır
yabandır yasaktır ötesi
çiçeklerden seçemezsin
kokuları renkleri bir bir

kuştan pasaport sorulmaz

gümrüksüz geçer yüküyle karınca
dur yolcu bura sınır
sen geçemezsin

dereye bakma durmaz akar
öteden de içer ceylan bu suyu
dur yolcu bura sınır
sen geçemezsin

dur yolcu bura sınır
ne çizili ne yazılı

geçemezsin yine de silemezsin
içinde kazılı

Bülent Ecevit

Kimi ülkeler arasında var eder, kimi dilde sorgular sınırı. Ülkeler arasındaki sınırları konuşmak istemiyorum. Bilmediğimiz bir şey değil. Çocukluğumuzdan beri bize öğretilen bu aslında. Sevmiyorum üstelik sınırları da sınırları koyanları da… İnsanlığın gereği mi, yoksa insanlıktan çıkma hali mi bu sınır? Nedir? Bunun yüzündendir iki villa arasında yapılan en masumundan o alçak duvar. Her ne kadar üzeri sarmaşıkla süslense de sınırdır işte… Sonra rezidansların yüksek duvarları… Ya da bizim sitenin etrafını çevreleyen yüksek demir çit… O yetmiyormuş gibi iki sene önce bir de dikenli tellerle sardılar üzerini… Ben küçükken o demir çitin yerinde alçak bir duvar vardı. 30-40cm ya var ya yok… Parkla siteyi birbirinden ayırırdı. Üzerinde oturur sağa sola bakardık. Atlar parka geçer oyun oynardık. Şimdi ise hem içeriden hem dışarıdan kilitli kapılardan geçiyorsun parka gitmek veya siteye girmek için… Neden korunuyoruz? İNSANDAN ! Sevmiyorum sınırlar koymak zorunda bırakan zihniyetleri, yönetimleri, sistemleri… Ne zaman ve kim tarafından başladıysa bu sınır koyma işi onu hiç de sevgi ve saygı ile anmıyorum.

Beton duvarın yüksekliğiyle, iki sınır arasına döşenecek mayının sayısıyla, bahçe korkuluğu için dikilecek sarmaşığın cinsiyle kim ilgileniyorsa o ilgilensin, bunlar benim hiç mi hiç ilgimi çekmiyor.

İnsan düşüncelerine sınır çizilebilir mi? “Düşünceye sınır çizmek, düşüncenin her iki tarafını da bilmeyi gerektirir, bu da ancak bilim için söz konusudur, onun dışında kalan saçmadır” demiş Wittgenstein işte benim ilgimi çeken bu saçmalıklar…

“Dilimin sınırları, dünyamın sınırlarıdır” demiş Wittgenstein işte benim ilgimi çeken bu sınır…

Ve devam etmiş, demiş ki; “sınır ancak içeriden çizilebilir”. Sonra da kalkmış dilin sınırlarını ortadan kaldırıvermiş. İlk dönem söylemlerinde ancak doğa bilimleri üzerine konuşulabileceğini, onun dışında kalanla ilgili (felsefe, metafizik, matematik, estetik gibi) konuşulamayacağını söyleyen ve sınırı burada çizen Wittgenstein, aslında merak ettiği sınırın ötesine geçerek dil oyunlarını keşfetmiş. İşte benim ilgimi çeken bu dil oyunları…

Biraz yaşam öyküsünden bahsedeceğim çünkü bana çok ilginç geldi. Wittgenstein 1889 yılında Viyana’da doğmuş ( Yaşadıkları çağdaki olayların, akımların etkilerini de hesaba katabilmek açısından doğum tarihleri kişilerin (özellikle düşünür, devlet adamları ve sanatçılar için) yapıp ettiklerini daha iyi anlayabilmek için önemlidir diye düşünüyorum. ). Babası Yahudi’ymiş. Çok zengin bir ailenin çocuğuymuş ve iyi eğitim görmüş. Cambridge’de matematik eğitimi almış. I.Dünya savaşına katılmış ve cephede ilk kitabını “Tractatus”u yazmaya başlamış. İşte o notlarından bir alıntı “Bir tümce (cümle) anlamını ancak onun mantıksal tasarımı olmakla dile getirebilir” (ludwig wittgenstein / yan değiniler / çeviri: Oruç Aruoba). Savaştan sonra (35 yaşında), babasından kalan muazzam mirası dağıtıp, köy öğretmenliği yapmaya başlamış. Savaş sırasında yazdığı kitap “Tractatus” ise O 33 yaşındayken yayınlamış ve felsefecilerin ilgisini çekmiş. 37 Yaşında Viyana’ya geri dönmüş. 40 yaşında Cambridge’de ders vermeye başlamış. 2.Dünya savaşı sırasında üniversiteden ayrılıp, bir hastanenin yaralanma şoku geçirmiş askerlere bakılan bölümünde gönüllü laborant olarak çalışmış. 60 yaşında kansere yakalanmış ve 62 yaşında yaşamı sona ermiş.

Sınırlar ve dil oyunları üzerine yazmaya devam edeceğim ama şimdilik biraz ara versem iyi olur. Ama sınır ile ilgili araştırma yaparken rastladığım dünyanın en ilgi çekici ve en garip ülke sınırlarına da yer vermek istedim;

“Sadece şairler ve şiirler arasında, sadece ülkeler arasında değil, tek tek bütün insanlar arasındaki sınırlar yapay ve eninde sonunda geçicidir…
Çünkü insan olarak (ve bu gezegendeki canlı cansız her şey gibi) yazgımız ortaktır…
Zaten insana en çok yaraşır amaç, bütün sınırların yok edilmesi için savaşım değil mi?..”

Ataol Behramoğlu / 28 Eylül 2013 – Cumhuriyet