Başak'ın Yutmograf'ı

“İnsanı yücelten, yüce duyguların şiddeti değil, süresidir.”

Nietzsche

Fazıl Say’ı seviyorum. Tüm dünyada kabul görmüş, takdir kazanmış sanatı ve sanatçılığı üzerine konuşmak haddimi aşar, çünkü ben yalnızca bir sanatseverim, hepsi o. Bugün Fazıl Say’ın bende bıraktığı izler üzerine yazmak istedim biraz. Bu durup dururken çıkmadı tabii… Hani bu gezi olayları beni twitter üyesi yaptı demiştim ya, işte twitter’da takip ettiğim kişilerden biri de Fazıl Say. Ve dün gönderdiği bir twitte (twiterdan mesaj atmak böyle mi söyleniyor?) “Kumru Ballade” adlı bir eseri vardı. Dinlediğimde müziğin o müthiş etkisini bir kere daha hissettim içimde. Ruhumu temizleyen üç unsur vardır hayatımda; doğa, müzik ve insan sevgisi. Defalarca dinledim eseri.

Bir de yaylı çalgılarla olan versiyonunu buldum onu da dinledim (her ne kadar kayıtta ufak tefek sorunlar olsa da) piyano ile ikisinin arasındaki lezzet bambaşka geldi bana. Tabii bir kıyaslama yapamam zira ikisinin de tadı birbirinden güzel. Ancak dinlerken eski bir dostum geldi aklıma, piyanonun sesi rahatsız ederdi onu, keman dinlemeyi tercih ettiğini söylerdi. Çok ilginç gelmişti bu bana ve hiç unutmadım. İşte Kumru Ballade’ın yaylı sazlarla olan versiyonunu bulunca biraz da o dostum için her ikisine de yer vermek istedim.

“Kumru Ballade” Fazıl Say’ın kızı kumru için bestelediği bir esermiş. Eseri dinlerken, Say’ın “Uçak Notları” adlı kitabında okuduğum bir bölüm geldi aklıma;

Fazıl Say, Mithat Fenmen’e(*) götürüldüğünde 4 yaşındaymış. İlk yıllar ezbere çalıyormuş Say. Çünkü nota öğretilemiyormuş ona o küçücük yaşında. Ezbere çaldığı parçalar da Mozart ve Haydın’dan sonatlar… 🙂 Fazıl Say kitabında, kendisini doğaçlamaya yöneltenin de Fenmen olduğunu söylüyor ve onunla yaşadığı bir anıyı şöyle anlatıyor; “Derse doğaçtan çaldığım parçalarla başlardık. ‘Piyano ile anlat bakalım bugün sokaklarda neler gördün?’ Ben de piyanoda ‘arabalar gördüm’ derdim. Piyanoda trafik gürültüsünü , korna ve fren seslerini çıkartırdım. “ Kuşlar gördüm” derdim, kuş cıvıltılarını seslendirmeye çalışırdım. Kahkahalarla gülerdi ben çalarken. Aklıma gelen her şeyi anlatır, melodiler icat ederdim. Bazen de bildiğim başka melodilerden parçalar aparırdım. O zaman daha uzun gülerdi.”

Bunları okudukça toplumsal olaylar karşısında yaptığı bestelerin de nasıl bu kadar vurucu olduğunu anlamak hiç zor değil. Çünkü bunu bir tek yetenekle açıklamak doğru değil bence. Fazıl Say’ın hayata ve insana bakışının bir alt yapısı olduğunu unutmamak gerek. Bunu neye dayanarak söylüyorum; Say’ın çocukken okuduğu kitaplardan, “Nazım” ve “Metin Altıok Ağıtı” oratoryolarından, sözleri Muhyiddin Abdal’a ait “İnsan İnsan” adlı bestesinden, “yalnızlık kederi” adlı kitabından edindiğim izlemim ve babası Ahmet Say hakkında edindiğim bilgilere dayanarak söyleyebiliyorum. “İnsan İnsan”ın bestesini gezi olayları ile ilgili düzenlenen videoda daha önce paylaşmıştım.

Tüm bunlar bana bir şey düşündürüyor. İnsanın bir hayat duruşu ya vardır ya da yoktur. Bu duruş o kişinin tüm yaşamında görülür. Yazdığı yazılarda, söylediği şarkılarda, yaptığı bestelerde, ilişkilerinde, işinde… Bu duruş, kendi en ufak menfaati için kendi değerlerini satmayan bir duruştur. Dürüst, adil, güvenilir, içten, duyarlı, paylaşımcı…

Biraz gündem dışına çıkayım dedim ama ne mümkün… Ben bu yazıyı hazırlarken yine İstanbul’da polis müdahalesi başladı. Bir ayı aşkın zamandır Türkiye’nin büyük bir kısmı ayakta. Kendi hükümetinden gördüğü şiddete rağmen, biber gazına, tazziği yetmiyormuş gibi ilaçlı sulara rağmen, gözaltına, tutuklamalara rağmen bir şey anlatmaya çalışıyor bu insanlar. Peki bu korkusuz kitleden kimler niye korkuyor? Son bir haftadır yaşananları da paylaşmak istiyorum bu yazının sonunda. Yorum sizin…   

Nietzsche ile başladık Nietzsche ile bitirelim;
“İnsan korkusuyla birlikte, insan sevgisini de, insan onayını da, insan olma iradesini de yitirdik.”

(*) Mithat Fenmen, Türkiye’de çoksesli müzik yaşamının gelişmesi yönünde önemli katkılar getirmiş olan besteci, piyanist, piyano öğretmeni, müzik yazarı ve müzik yayıncısı. İdil Biret, Hüsnü Baylav, Fazıl Say gibi pek çok piyanist yetiştirmiştir.

Bu yazı 06 Temmuz 2013 Cumartesi günü Kitap, Müzik bölümünde yayınlandı. Bu yazıya gelen yorumları RSS 2.0 beslemesinden izleyebilirsiniz.